Zon, zee, zand...

Voorafgaand aan de vakantietijd, wordt me vaak de vraag gesteld, waar ik met mijn vrije dagen naartoe wil. En daar hoef ik nooit over na te denken! Mijn standaard antwoord is eigenlijk altijd “maakt me niet uit waar naartoe, als ’t maar in de buurt van de zee is!”

Dan denk ik aan dat weidse zicht; Alleen maar water, wind, meeuwen…Het rustgevende geluid van het deinen van de golven. Lange wandelingen met m’n blote voeten door het water en over eindeloze stukken strand, regelmatig met m’n ogen naar beneden turend, in de hoop op de vondst van een mooie schelp of een andere schat. En als de zon dan ook nog schijnt, ben ik een volmaakt gelukkig mens! Het optimale gevoel van vrijheid en rust.

De kust is al lang een helende plek. In de 18e eeuw al schreven Europese artsen, bij verschillende aandoeningen, strandtijd voor. Patiënten brachten hun dagen aan en in het water door en ’s nachts vielen ze in slaap van het geluid van de zilte wind en klotsende golven.

Maar wat maakt stranden zo bijzonder geschikt om de overbelaste geest tot rust te brengen? Volgens de Attention Restoration Theory (ART) van Kaplan & Kaplan, is er sprake van zachte fascinatie als er naast de aandachtsvragende gebeurtenis of omgeving nog gelegenheid is tot reflectie, bijvoorbeeld nadenken over onopgeloste problemen of filosoferen over de doelen en prioriteiten in het leven. Dit in tegenstelling tot harde fascinatie waarbij de gebeurtenis of omgeving zoveel aandacht opeist dat er geen ruimte overblijft tot reflectie. Volgens de ART kan de rustgevende werking van natuur worden verklaard doordat natuurlijke omgevingen over het algemeen zachte fascinatie oproepen, terwijl bijvoorbeeld stedelijke omgevingen vooral harde fascinatie oproepen.

Zo zegt Catherine Kelly, auteur van Blue Spaces: How and Why Water Can Make You Feel Better, “Wanneer we de kust bezoeken, worden we op een moeiteloze manier uitgenodigd om onze aandacht naar de horizon te richten. Er is een gevoel van ontzag, waarbij we perspectief krijgen op onze problemen en ons deel voelen van iets dat groter is dan onszelf." Ontzag ontstaat vaak wanneer we ons verbinden met iets groots dat ons herinnert aan onze (relatief kleine) plek in de wereld. Het is bekend dat deze emotie stress vermindert, een gevoel van doelgerichtheid oproept en ons aanzet tot onbaatzuchtiger handelen.

Hoewel een dag op het strand doorbrengen je niet ineens van al je kwalen zal genezen, kan het volgens Mat White, omgevingspsycholoog en tevens fervent surfer en buitenzwemmer, kleine, aanhoudende effecten hebben die na verloop van tijd optellen.

Dus, als het leven je soms overweldigt en je gedachten onrustig zijn, weet dan dat de kust een toevluchtsoord kan zijn. Of je nu een lange strandwandeling maakt, naar de horizon staart, of simpelweg luistert naar het zachte ritme van de golven, het kan je helpen om even op adem te komen, te vertragen, te reflecteren en je te verbinden met de grootsheid van de natuur. En soms is dat alles wat je nodig hebt om weer met een frisse blik verder te gaan!